Sorted header abstract pattern
Sort my 6 Steps Tools Guides Blog More
Search Icon search small

back iconBack

Start here

Sort my...
A man and woman are walking together outdoors and looking happy

back iconBack

Start here

6 steps to get your money Sorted
6 steps to get your money Sorted

back iconBack

All tools

Tools

back iconBack

View all

back iconBack

View all

back iconBack

More Sorted Info

Blogs
View all

Te Ao Māori

He aha koia te tikanga o ēnei whakaaro ahumoni?!

13 September 2020
Reading time: 4 minutes


Posted by Tom Hartmann , 0 Comments

Kua kohia e mātou ētahi kupu ahumoni e rite ana te kōrerohia, e whakaaro ai te tangata: He aha koia te tikanga o ēnei whakaaro ahumoni?!

English version

Ngā mākete pea me ngā mākete pūru

I te wā e auheke ana te mākete-hea, ā, e whakakauriki ana te taiōhanga, ka kīia he mākete 'pea' (e anga whakararo ngā koikara). I te mākete 'pūru', e aupki ana anō te mākete-hea, ā, e tipu ana hoki te taiōhanga (e anga whakarunga ngā hāona). E tūmanako ana te nuinga o ngā kaihaumi ki tētahi mākete pūru (he pikinga o te 20% neke atu rānei), engari me mataara tonu ki te mākete pea (he hekenga o te 20% neke atu rānei.

Taiwhanga whitirangi (blockchain)

He 'meka' haumaru o ngā 'poro' matihiko e tiria ana puta noa i tētahi whatunga rorohiko whānui. Ka puritia e ngā taiwhanga whitirangi he pūkete pono o ngā moni whitirangi me ngā NFT.

Moni whitirangi (cryptocurrency)

He moni mariko e taea ana te whakawhiti pērā i te moni tūturu. Engari he nui te rerekē o te uara o te moni whitirangi!

NFT (non-fungible token)

He uka matihiko ahurei e kore e taea te tārua. Ka rite te NFT ki ngā mea tūturu pēnei i te taputapu, te toi hoki.  Ina hoko koe i te NFT, nāu te mahinga toi rā.

Pūtea taurewa waka

Te piki tonu o te utu mō tētahi mea ka heke tonu te uara!

Tau moni taurewa 

He tau ka whiwhi koe i runga i te pai o tō utu i ō nama i mua, tō utu moni taurewa rānei. Ka teitei ake tō tau, ka pai ake ngā whakaritenga moni taurewa ka whiwhi koe.

Huamoni 

Te utu o te whakamahi i ngā moni a ētahi atu. Me noho tonu ki tōna taha pai.

Utu peke, utu more

Te moni katoa ka ea i a koe (utu peke) me te moni ka toe ki a koe (utu more). 

Āwhina utu ā-haora

Kua kore e taea e tō rangatira te utu i a koe nā te COVID-19, kua tukua he moni whakakapi e te kāwanatanga.

Penapena

Ehara ko te utu ngāwari te whāinga. Ko te waiho moni ki rahaki kē mō ō whāinga ki tua.

Huamoni whakaputu

Ka ea ana i te huamoni he huamoni, e tere piki ai ō moni penapena. 

Tāpaenga kāwanatanga

E taea ana te $521 i ia tau mai i te kāwanatanga, ki te hoatu moni koe ki tō KiwiSaver.

Waka rōnaki o te KiwiSaver

Ka heke ana ngā tapeke o tō Kiwisaver, ka hiahia whakawhiti koe ki tahua kē – engari kia tūpato te makere mai i te waka rōnaki i a ia e tiemi ana. 

Whakahokinga

Ko ngā moni ka hoki mai ki tō pūkoro i ō moni haumi.

Utu huna

Ko ngā utu huna ka whakapiki i te utu tūturu o tētahi mea.

Rarutanga KiwiSaver

Te tango moni i tō pūtea KiwiSaver e ora pae poto ai koe. Me tino raru rawa e pēnei ai koe, ka pākia hoki ko tō oranga pae tawhiti.  

Uara more

Ko ō rawa i muri i te tangohia o ō nama. Mā konei koe e mōhio ai mēnā kei te ahu whakamua koe ā-moni nei. 

Hararei utunga

Te whakatā i ō utu pūtea taurewa mō tēnei wā, engari ka nui atu tō utu huamoni. Nō reira ka pai ake mēnā ka tino poto te hararei.

Hararei mōkete

Te kore e utu i tō mōkete mō tētahi wā kua tohua, engari ka piki tonu te huamoni hei utu māu.

Comments (0)

Comments

No one has commented on this page yet.

RSS feed for comments on this page | RSS feed for all comments

Tags
Kids and money Budgeting Goals Scam alert KiwiSaver Money mindset Managing debt Money tips Investing

Recent Comments

5 steps to get your $521
1 Comment

Who’s teaching your daughter (or niece, or granddaughter) about money?
1 Comment

My Money Sorted: Hilary Barry
2 Comments

My Money Sorted: Ben
3 Comments

My Money Sorted: Daniel
1 Comment

8 ways to hack Christmas when you’re stretching the budget
6 Comments

sign up bar pattern
sign up bar icon

Want help with your money coming straight to your inbox? Sign up to Sorted.